Sạt lở bờ biển – Mối đe dọa nghiêm trọng và những giải pháp bảo vệ bền vững

Sạt lở bờ biển là vấn đề cấp bách, đe dọa cuộc sống và kinh tế. Bài viết này sẽ giải thích sạt lở bờ biển là gì, nguyên nhân, hậu quả cùng các giải pháp phòng chống hiệu quả nhất hiện nay.

Bờ biển Cửa Đại đoạn qua phường Cẩm An, TP Hội An bị sạt lở. 

Ảnh: Đắc Thành.

Sạt lở bờ biển là gì? 

Sạt lở bờ biển là hiện tượng địa chất tự nhiên hoặc do tác động của con người, gây ra sự bào mòn, xói lở và cuốn trôi đất đá, cát dọc theo đường bờ biển. Hiện tượng này dẫn đến việc thay đổi đường bờ, làm mất đi diện tích đất ven biển và ảnh hưởng nghiêm trọng đến các công trình xây dựng, cơ sở hạ tầng.

Thực Trạng Sạt Lở Bờ Biển ở Việt Nam và Trên Thế Giới

Tình trạng sạt lở bờ biển đang diễn ra ngày càng nghiêm trọng trên phạm vi toàn cầu, và Việt Nam cũng không nằm ngoài ảnh hưởng. Đặc biệt, sau những đợt bão lớn và triều cường bất thường, nhiều đoạn bờ biển của nước ta, từ miền Trung đến Đồng bằng sông Cửu Long, đều ghi nhận mức độ xói lở đáng báo động. Các khu vực như Mũi Né (Bình Thuận), Cửa Đại (Quảng Nam), hay các tỉnh ven biển miền Tây đều đang phải đối mặt với nguy cơ mất đất, phá hủy kè biển và làm ảnh hưởng nặng nề đến đời sống người dân, cũng như ngành du lịch biển.

Nguyên Nhân Chính Gây Ra Sạt Lở Bờ Biển

Có nhiều yếu tố gây ra sạt lở bờ biển, bao gồm cả tác động tự nhiên và con người:

Tác động của Tự nhiên

• Sóng biển đánh trực diện: Đây là nguyên nhân hàng đầu. Năng lượng từ những con sóng lớn, đặc biệt là trong mùa bão, liên tục tác động, bào mòn và phá vỡ cấu trúc địa chất yếu của bờ biển.

• Ảnh hưởng của bão và triều cường: Các cơn bão lớn mang theo gió mạnh và sóng dữ, kết hợp với triều cường dâng cao, làm tăng cường độ xói lở, cuốn trôi một lượng lớn trầm tích.

• Dòng chảy ven bờ: Dòng chảy dọc bờ biển có thể cuốn đi trầm tích, làm mất cân bằng lượng cát bồi đắp và xói lở.

• Biến đổi khí hậu: Mực nước biển dâng cao do biến đổi khí hậu cũng làm tăng nguy cơ sạt lở bờ biển, khi nước biển xâm thực sâu hơn vào đất liền.

Tác động của Con người

• Khai thác cát trái phép: Việc khai thác cát quá mức ở các cửa sông, ven biển làm thiếu hụt nguồn cung cấp trầm tích tự nhiên để bồi đắp bờ biển, khiến bờ biển dễ bị xói lở hơn.

• Xây dựng công trình không phù hợp: Các công trình ven biển như đê, kè, cảng nếu thiết kế không đúng kỹ thuật hoặc không tính toán đến dòng chảy, sóng biển có thể làm thay đổi động lực học của bờ, gây ra xói lở ở các khu vực lân cận.

• Phá hủy hệ sinh thái ven biển: Rừng ngập mặn, rạn san hô, thảm cỏ biển đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ bờ biển. Việc phá hủy chúng để phát triển kinh tế làm mất đi lớp phòng vệ tự nhiên.

Hậu Quả của Sạt Lở Bờ Biển

Sạt lở bờ biển

Nguồn: Công an thành phố Đà Nẵng

Sạt lở bờ biển gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng:

• Phá hủy công trình và hạ tầng: Các tuyến kè, đường giao thông, nhà cửa, khu du lịch ven biển bị hư hại nặng nề hoặc biến mất. Chẳng hạn, tại khu vực Cửa Đại (Quảng Nam), hàng loạt resort ven biển bị sóng đánh sập, buộc phải ngừng hoạt động trong thời gian dài.

• Mất đất sản xuất và đất ở: Đất đai bị biển lấn, ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản và cuộc sống của cộng đồng dân cư ven biển. Tại huyện Đông Hải (Bạc Liêu), hàng chục hecta đất nuôi tôm đã bị nhấn chìm trong biển chỉ sau vài năm.

• Ảnh hưởng đến kinh tế - xã hội: Ngành du lịch biển bị thiệt hại, nguồn lợi thủy sản suy giảm, gây mất việc làm và di dời dân cư. Tại Khánh Hòa, tình trạng sạt lở khiến nhiều hộ dân ven biển phải di dời, mất kế sinh nhai, trẻ em không thể đến trường đúng kỳ học.

• Suy giảm môi trường sinh thái: Mất đi các bãi cát tự nhiên, phá hủy môi trường sống của các loài sinh vật biển và ven biển. Đặc biệt, tại vùng biển Cà Mau, hệ sinh thái rừng ngập mặn đang bị thu hẹp nhanh chóng do bờ biển bị xói mòn nghiêm trọng.

Các Giải Pháp Phòng Chống Sạt Lở Bờ Biển Hiệu Quả Hiện Nay

Để ứng phó với tình trạng sạt lở bờ biển, nhiều giải pháp đã được nghiên cứu và áp dụng, bao gồm cả công trình và phi công trình:

Giải pháp Công trình 

Giải pháp chắn sóng mỏ kẻ chữ T 

Nguồn: vnanet.vn

• Sửa chữa và nâng cấp kè chắn: Thực hiện khẩn cấp việc sửa chữa các đoạn kè bị hư hỏng nặng, đồng thời xây dựng kè mới với kết cấu vững chắc hơn, sử dụng mái nghiêng kết hợp đá hộc hoặc bê tông đúc sẵn để tăng độ ổn định và giảm sóng đánh trực diện.

• Xây dựng hệ thống đê ngầm giảm sóng xa bờ: Đây là giải pháp hiệu quả để triệt tiêu năng lượng sóng trước khi chúng vào đến bờ, từ đó bảo vệ kết cấu kè và giúp khôi phục bãi cát tự nhiên.

Giải pháp Phi công trình 

Trồng cây chắn sóng

Nguồn:Viện khoa học thuỷ lợi Việt Nam

Áp dụng phương pháp Quản lý trầm tích vùng: Đây là một cách tiếp cận toàn diện, tổng thể để quản lý trầm tích trong các "tế bào" ven bờ tự nhiên. Mục tiêu là hiểu rõ nguồn cung cấp, lý do và nơi mất đi của cát biển để duy trì sự cân bằng.

Các hoạt động chính bao gồm:

- Tái sử dụng có lợi trầm tích nạo vét từ cảng, kênh đào.

- Bồi đắp bãi biển: Bơm hoặc vận chuyển cát từ ngoài khơi hoặc đất liền để phục hồi và tăng chiều rộng bãi biển.

- Bơm cát từ mỏ thượng nguồn xuống hạ nguồn để chống xói lở.

- Phục hồi đường bờ cơ sở và tăng chiều rộng bãi biển một cách bền vững.

Trồng rừng ngập mặn và phục hồi hệ sinh thái ven biển: Rừng ngập mặn đóng vai trò như một "bức tường xanh" tự nhiên, làm giảm sức mạnh của sóng, giữ đất và bồi đắp phù sa, góp phần đáng kể vào việc chống xói lở.

Giải pháp kè mềm 

Kè mềm lấn biển ống địa kỹ thuật tại Phú Quốc

Kè mềm là giải pháp thân thiện với môi trường, sử dụng vật liệu tự nhiên hoặc tổng hợp có khả năng giảm sóng, giữ cát bồi và tạo bãi biển nhân tạo, hỗ trợ quá trình phục hồi sinh thái.

Giải pháp kè mềm 

Kè mềm là giải pháp thân thiện với môi trường, sử dụng vật liệu tự nhiên hoặc tổng hợp có khả năng giảm sóng, giữ cát bồi và tạo bãi biển nhân tạo, hỗ trợ quá trình phục hồi sinh thái.

Cấu tạo phổ biến của kè mềm bao gồm:

• Ống vải địa kỹ thuật: chứa cát, nước hoặc bùn để tạo hình kè.

• Túi địa kỹ thuật, bao cát sinh học, hoặc thảm thực vật gia cường.

• Có thể kết hợp trồng rừng ngập mặn phía sau kè để tăng hiệu quả chắn sóng tự nhiên.

Ưu điểm vượt trội của kè mềm:

• Không làm thay đổi dòng chảy hay địa hình biển như kè cứng.

• Dễ thi công, tiết kiệm chi phí so với các công trình cứng.

• Tái tạo tự nhiên bãi bồi, hỗ trợ sinh vật biển và phục hồi rừng ngập mặn.

• Có thể mở rộng, nâng cấp theo từng giai đoạn và phù hợp nhiều loại địa hình ven biển.

Nhiều dự án tại Việt Nam đã chứng minh tính hiệu quả của giải pháp này như: Kè mềm tạo bãi tại Resort The Grand Hồ Tràm, Resort Ixora Hồ Tràm by Fusion, Cảng Phú Hữu (TP.HCM),... Những công trình này không chỉ bảo vệ bờ biển hiệu quả mà còn góp phần phát triển bền vững, thân thiện với môi trường.

Xem thêm các dự án TẠI ĐÂY.

Kết luận: 

Sạt lở bờ biển là bài toán cấp bách cần được giải quyết bằng tư duy tổng thể, áp dụng đồng bộ các giải pháp công trình – sinh học – công nghệ. Mỗi hành động đúng đắn hôm nay sẽ là nền tảng cho sự phát triển bền vững của các cộng đồng ven biển trong tương lai.

LIÊN HỆ:

Nếu bạn đang đối mặt với nguy cơ sạt lở bờ biển, cần giải pháp bảo vệ công trình ven biển hay các khu vực có nguy cơ xói mòn, hãy liên hệ ngay với chúng tôi Với hơn 20 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực chống thấm và các giải pháp địa kỹ thuật, chúng tôi cam kết mang đến những tư vấn chuyên sâu và giải pháp tối ưu nhất cho công trình của bạn.

Để được hỗ trợ trực tiếp và tìm hiểu về các công nghệ như Soft Rock hay các giải pháp chống sạt lở khác, đừng ngần ngại gọi đến hotline: 0905040542 (Mr. Quang Anh).